Sınavın Söylemediği Şey: Çocuğunuz Yetenekli! Liseye Geçiş Sınavı sonuçlarına bakınca göreceğiniz şey sadece bu sınavın sonucudur.

Sınavın Söylemediği Şey: Çocuğunuz Yetenekli!

Liseye Geçiş Sınavı sonuçlarına bakınca göreceğiniz şey sadece bu sınavın sonucudur.  LGS’de 90 soru soruldu. Çocuklarımız da bu sorulara doğru yanıt vermeye çalıştı. Çocuğunuzun toplamda belki 90 belki 20 doğrusu var. Bilin ki elimizde sadece bu veriler var. Bunun dışında çocuğunuzun, kişiliği, geleceği, başarısı hakkında bir yorum yapmak anlamsızdır. Ayrıca bu tutum hatalı olur. 13 yaşındaki çocuğun puanına baktığınızda göreceğiniz olsa olsa iş kalitesi olur. O da şimdiliktir. Derece elde etmiş olsa da bile hiçbir sınav sonucu; onun, bu hayatı sevinçle yaşayan, kendine, ailesine, vatana, millete, gezegene değer katan bir insan olacağının veya olamayacağının göstergesi değildir.

Kontenjan Problemi

Çok yakında tercih dönemi başlayacak ve yerleştirme yapılırken yüz binlerce öğrenci, toplam kontenjanı birkaç bin olan o okullara giremeyecek. Yani çocuğunuz test başarısına sahip olsa da diğerlerini geçemediği için o dar kontenjanda yer bulamadığı için kaybetmiş sayılacak. Ancak bu doğru değil. Sizin anne-baba olarak tutumunuza bağlı olarak bu sınav sonrasında çok değerli şeyler kazanabilir. Bu kazançların en başında ise “kendisinin bu hayata bir etkisi olduğunu” görmesi gelir.

Bekleyin

Sosyal bilimci Robert Merton “İnsanların birbirleriyle kurdukları ilişkilerde beklentileri, o ana (zamana) ve ilişkinin devamındaki gelişmelere etki eder” der ve buna “beklenti etkisi” ismini verir. Beklenti etkisinin ne denli önemli olabileceğini ifade etsin diye, onu anlatırken “kendini gerçekleştiren kehanet” ifadesini kullanır.

LGS bazı derslerdeki test başarısını ölçtü. Ama çocuğun zekâsınız, yatkınlığı, ilgisi, onu farklı kılan özellikleri, ortalamanın üzerinde olduğu yetenekleri, onun doğal motivasyon kaynaklarını, kişilik özelliklerini gibi temelde hayatı şekillendiren hayati şeyleri ölçmedi.

Bu nedenle, çocuğunuzla iletişiminizde umutlu, yapıcı olun. Size güvenebilsin. Sınavda çuvallamış olsa bile bunun bir deneyim olarak öyküsüne katmasını bilsin.

Sınav Ve Yerleştirme Süreci Sonrası

Bazı veliler sınav sonucunu görünce yüzü düşecektir. Üzülenler olacaktır. Ancak bir düşünün bunun çocuğunuzun öğrenim başarısına olumlu bir etkisi olur mu? On beş yıldır meslekteyim ve üzüntü ve başarı arasında doğru orantı olmadığı gibi aksine ters bir orantı olduğunu söyleyebilirim. Ancak sınav sonucu ve yerleştirme konusunda bir muhasebe yapın. Yani ortaokul yıllarını değerlendirin. Çocuğunuzun öğrenci sizin veli rolünüzle, kimseyi suçlamadan, anlamak ve lise yılları için neler öğrendik şeklinde bir değerlendirmenin yolculuğun devamına büyük yararı olacaktır.

Çocuğunuzun bir yerlere yerleşemediği için kendini başarısız diye etiketlemesine izin vermeyin. Çok emek verdiyse ve sonuçta hedeflediği yerlere yerleşemediyse, emeğine güvenmekten vazgeçmesine de fırsat vermeyin. Emeğin, alın terinin bu hayatı değerli kılan şeyler olduğunu, insanın kendine saygısının kaynağı olduğunu anlatın. Anlatın ki yarını için çabalamaktan vazgeçmesin, uzun yıllar devam edecek öğrencilik yaşantısına umutla devam etsin.

Onun Lise Yılları

Dünya'nın en popüler eğitimcilerinden biri olan Ken Robinson; "Yeteneğin kişisel tutkuyla buluştuğu nokta: Öz." diyor. Geleceği tasarlama olgunluğuna kavuşulan lise yıllarında öğrenciye sunulacak imkânlar özü keşfe fırsat vermeli. Okuyacağı okul çocuğumuzun potansiyelini fark etmesini, heyecanlarını tanımasını  "özünü" keşfetmesini olanak vermeli. O artık gençlik çağına başlıyor ve insan bu yaşlarında kariyer seçeceklerini fark edip hayatını inşa ediyor. Çünkü insan bu yaşlarındayken kariyeri konusunda 'keşfetme - araştırma' ve ardından 'karar verme' dönemi yaşar. Bu ihtiyaçlarına yanıt verecek bir lisede okuması için destekleyin. Okul veremiyorsa siz bu bilinçle ona rehberlik edin.

Lise seçiminde, çocuğunuzun gelecekteki iş ve yaşamında başarılı olması için gerekli temel becerileri kazandıracak okula öncelik verin.

İngilizce dil eğitimi konusunda sistemli yaklaşımıyla üniversitede 1 yıl kazandıracak liseyi araştırın.

Çocuğunuzun olabileceğinin en iyisi olması için rehberlik hizmetleri üreten liseyi bulun.

Yazımı AhmetŞerif İzgören’in kitaplarımdan birinin önsözünde yazdığı şu satırlarla tamamlamak istiyorum:

Bir yönetici olarak yıllar içinde gördüğüm şu:

Sınavda işaretlediğiniz a, b, c, d ve e şıkları iş hayatında herkes tarafından biliniyor.

Başarılı dediğimiz adamların hepsi “f” şıkkını bulmuş adamlar. İşin tüm sırrı “f” şıkkında.

Albert Einstein der ki “Benim alanımdaki tüm bilim adamlarının bilgiyi özümseme becerisi benden daha iyidir, benim farkım hayal gücümdür”.

Çocuklarımıza bilginin ışığıyla gelecek hayaline taşıyacak öğrenim hayatı dilerim.

Bora Serhat Çelik
Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölüm Başkanı