Okula İlk Adım

Yaşamın belli zamanlarında bireyler bazı zorluklarla karşı karşıya kalabilir. Yeni bir ortamda yer almak, oraya uyum sağlamak için belli koşullar ve zaman gerekmektedir. Bu sadece çocuklar için değil yetişkinler için de oldukça stresli bir süreçtir. Çocuklarda eğitim hayatına geçerken okul ortamına çok kolay uyum sağlayamayabilirler. Bir kısım çocuklar için okula adapte olma sürecine kolay uyum sağlanırken, bir kısmı için bu süreç biraz sancılı geçebilmektedir.

Okul süresince fiziksel ve çevresel değişkenlere uyum sağlamaya çalışan çocukların,  aile yapısındaki bağlanma stilleri de bu süreçte çok önemli rol oynar. Çocuklar okula başlayıncaya kadar ailelerinin hep yanındadırlar. Okula başlamak demek onların şimdiye kadar ki ailelerinden en uzun süreli ayrılıklarını yaşamaya başlaması demektir. Adler'e (2000) göre çocuğun aileye özellikle de anneye bağımlı olması fizyolojik, psikolojik ve doğal bir süreçtir. Çocuklar bu süreçle ailelerinden uzun süreli ilk ayrılıklarını yaşamakta ve okul ortamına alışmak zorundadır. Bu adapte süreci çocuktan çocuğa farklılık gösterebilmektedir. Bu süreçte zorluk yaşayan çocuklarda son zamanlarda da çok fazla duymaya başladığımız “okul korkusu kavramı ” ile karşılaşılmaktadır.

Okul Korkusu Nedir?

Bowlby, okul korkusu olan çocukları "gerçek okul durumundan korkma ve kaçınmadan çok, bağlı oldukları kişinin yokluğu veya kaybından ya da güven duydukları ortamdan uzak kalmaktan korkanlar" olarak tanımlamıştır.

Kıyak'a göre okul fobisi çocuğun okula ait tüm bileşenlerden (okul, öğretmen, arkadaşları vb.) korktuğunu söyleyerek okula gitmek istememesidir. Okula gitmeye zorlanan çocuklarda bazı fiziksel tepkiler (heyecanlanma, mide bulantısı, karın ağrısı vb.)  gözlemlenebilmektedir.

Okul korkusu olan çocukların ailelerinde genellikle birbirine çok yakın ve çok bağlı olan ilişkiler gözlenmektedir. Çocuğun algısında evde kardeş olması ya da evdeki çatışmalara şahit olunması, o evde yokken ailesinin zarar göreceği korkusu ya da küçük kardeşin ebeveynler ile özelliklede anne ile yakınlaşacağı korkuları olabilmektedir. Bu sebeplerden dolayı çocuk okuldayken evi düşünmekte ve okul ile ilgili hiçbir duruma adapte olamamaktadır.

Tüm tanımlara bakıldığında çocukların yaşayabilecekleri okul korkusunun; birçok farklı nedenleri olabilen, her çocuk için değişebilen ve sonucunda okula gitmek istememe davranışı ile birleşen bir durum olduğu görülmektedir.

Neler Yapılmalıdır?

Bu sorunlarla karşılaşan ebeveynler ilk önce çocuğun okula gönderilmesi konusunda kararlı olmalı ve endişeleri için okul rehberlik birimi ya da yardım alabileceği kişilerle iletişim içerisinde olmalıdırlar. Çünkü okula gidilmeyen sürenin artması çocuğun daha sonraki süreçlerde okula gitmesini ve adapte olmasını daha da zorlaştırabilmektedir. Çocuğa okula gitmesi yönünde teşvik edici davranışlarda bulunulmalı ve okula gitmezse akademik olarak sınıfından geri kalabileceği ve bunun ilerleyen yaşantısında daha başka sorunlara yol açabileceği anlatılmalıdır. Çocuk okula gitmek istemezse aileler burada çocuğa sabırla yaklaşmalı ve onların okula gitmek istememe sebeplerini anlatmasına fırsat vererek çocuklarını okula gitmeye cesaretlendirmelilerdir.

Okul korkusunu önlemek için eğitimcilere ve aileye düşen görev, eğitime sevgi ile başlamasını sağlamak, çocukların duygusal yaşamlarındaki olayların farkına vararak ilgilenmek, okul içerisindeki olumsuz davranışların nedenlerini incelemek olacaktır. Bunların yapılması çocukta daha yapıcı bir etkiye sahip olacak ve uyum sürecinde büyük ölçüde kolaylık sağlayacaktır.

Sonuç olarak, okul korkusu çocuk, aile, ruh sağlığı uzmanları ve okul çalışanlarının işbirliği içerisinde çözebilecekleri bir durumdur.

Psikolog Hanife Özer