Matematik, kullanıcısı için ise sadece bir araçtır; ya da yaptıklarını ifade edebildikleri bir dildir.

Matematik,Türk Dil Kurumu’nun açıkladığı kelime alamı ile ‘Aritmetik, cebir, geometri gibi sayı ve ölçü temeline dayanarak niceliklerin özelliklerini inceleyen bilimlerin ortak adıdır. Fakat Matematiği aklımıza ilk gelen bu anlamıyla tanımlamak oldukça yanlış olabilir. Matematik sözcüğü, ilk kez, MÖ. 550’lerde, Pisagor okulu üyeleri tarafından kullanılmıştır. Yazılı literatüre girmesi, M.Ö. 380’lerde Platon’la olmuştur. Kelime manası “öğrenilmesi gereken şey”, yani, bilgidir. Bu tarihlerden önceki yıllarda, matematik kelimesi yerine, yer ölçümü manasına gelen, geometri yada eski dillerde ona eşdeğer olan sözcükler kullanılıyordu. 

Matematiğin doğuşu hakkında ikinci bir görüş de, Aristo (M.Ö. 384-322)  tarafından ileri sürülen şu görüştür. Aristo’ ya göre de matematik Mısır’da doğmuştur. Ama Nil taşmalarının neden olduğu ölçme-hesaplama ihtiyacından değil, din adamlarının, rahiplerin can sıkıntısından doğmuştur. O tarihlerde, Mısır gibi ülkelerin tek entelektüel sınıfı rahip sınıfıdır. Bu sınıfın geçimi halk veya devlet tarafından sağlandığı için, entelektüel uğraşılara verecek çok zamanları olmaktadır. Kendilerini meşgul etmek için, başkalarının satranç, briç, go,...  gibi oyunları icat ettikleri gibi onlar da geometri ve aritmetiği, yani o zamanın matematiğini icat etmişlerdir. Matematiğin nerede ve nasıl başladığı hakkında da kesin bir şey söylemek mümkün değildir.  Galileo “matematik evrensel bir dil gibidir ve ancak bu dil evrenin yazılı olduğu harfleri okumayı sağlayabilir” demiştir. Descartes de aynı türden bir ifade kullanır ama her zaman ki şüpheciliğine bir soru ekleyerek: “Bu dünya bir bilmece gibidir. Matematik bunun anahtarını veriyor bize, ya da dünya şifreli bir yazıda yazılmıştır, bu şifreyi de matematik veriyor. Ancak bu gerçek bir şifre midir?”

Peki biz nasıl görürüz ve yorumlarız matematiği?

Matematik bir yönüyle, resim ve müzik gibi bir sanattır. Matematikçilerin büyük çoğunluğu onu bir sanat olarak icra ederler. Bu açıdan bakınca, yapılan bir işin, geliştirilen bir teorinin, matematik dışında şu ya da bu işe yaraması onları pek ilgilendirmez. Onlar için önemli olan, yapılan işin derinliği, kullanılan yöntemlerin yeniliği, estetik değeri ve matematiğin kendi içinde bir işe yaramasıdır.

Matematik, başka bir yönüyle, bir dildir. Eğer bilimin gayesi evreni; evrende olan her şeyi anlamak, onlara hükmetmek ve yönlendirmek ise, bunun için tabiatın kitabını okuyabilmemiz gerekir. Tabiatın kitabı ise, Galile’nin çok atıf alan sözleri ile, matematik dilinde yazılmıştır; onun harfleri geometrinin şekilleridir. Bunları anlamak ve yorumlayabilmek için matematik dilini bilmemiz gerekir.

Matematik, kullanıcısı için ise sadece bir araçtır; ya da yaptıklarını ifade edebildikleri bir dildir. Bir yaşam biçimidir, bir disiplindir,bir bilgi alanıdır. Bir iletişim aracıdır matematik,çünkü kendine özgü bir dili vardır.Matematik, varlıkların kendileriyle değil, aralarındaki ilişkilerle ilgilenir.Bir çok bilim dalının kullandığı bir araçtır,insan yapısı ve insan beyninin yarattığı bir soyutlamadır. Matematik, bir düşünce biçimidir, mantıksal bir sistemdir.Matematik, matematikçilerin oynadığı bir oyundur. Bir anahtardır, bir değerdir. Matematik, insan aklının yarattığı en büyük ortak değerdir. Evrenselliği onun gücüdür. Çağları aşarak bize ulaşmıştır.

Öyleyse şimdi siz söyleyin bütün bilimlerin temeli ve kaynağı olan insanların ortak düşünce aracı ‘Matematik’ bir bilim dalı mıdır? Ya da yalnızca bir bilim dalı mıdır?

Mehmet OĞUZ
Matematik Öğretmeni