Kimyacıların Bilgisayarı: Periyodik Cetvel

Zamanın birinde bir padişah varmış, bir gün yanına vezirlerini çağırmış ve demiş ki “Dünya üstünde kimya ile ilgili ne biliniyorsa bende bilmek istiyorum. Her şeyi yazın özetleyin ve getirin, tez çalışmaya başlayın”

Vezirler hemen sağa sola emirler yağdırmışlar ülkenin en ileri gelen kimyacıları toplanmış başka ülkelerden de kimyacılar gelmiş beş sene boyunca durmaksızın, yemeden içmeden yazarak ülkedeki bütün parşömenleri kullanarak padişahın isteğini yerine getirmişler .Sonunda vezirler padişahın huzuruna çıkarak “Hükümdarım isteğiniz yerine getirildi dışarı bakarsanız göreceksiniz kimya ile ilgili insanoğlunun bildiği her şey sizin için yazıldı” demişler. Hükümdar heyecanla dışarı koşmuş kocaman gözlerle dışarı baktığında sonunu göremediği deve kervanı dışarı da duruyormuş. Padişah hiçbir zaman okumaya gücü yetmeyeceği bu deve kervanını görünce çok sinirlenmiş “Hemen yıkılın karşımdan, ben sizden özet bir kimya bilgisi yazmanızı istiyorum bu deve yüküyle yazıyı nasıl okuyayım” Vezir buna karşılık yazılanlar zaten özetti demeye cesaret edememiş “Emredersiniz padişahım yarın sabah size istediğiniz bilgiyi teslim edeceğim” diyerek huzurundan ayrılmış. Ertesi sabahı heyecanla bekleyen padişah elinde küçücük bir kâğıdı kendisine uzatan vezirine şaşkınlıkla bakmış kâğıdı evirip çevirip açtığında, gördüğü iki kelime imiş “PERİYODİK CETVEL”

Biz kimyacılar için çok şeydir periyodik cetvel sadece harika bir mimarisi yoktur. Elementlerin proton sayılarına göre dizilip bu inanılmaz kurallar bütününü nasıl gerçekleştirdiğine her seferinde şaşırırız.

Bu harika tasarımın mimarı Rus kimyacı Dimitri İvanoviç Mendeleyev ‘dir. 1869 yılında periyodik cetveli tasarlayan Mendeleyev‘in yaşadığı yıllarda tahmin edeceğiniz gibi günümüzde bilinen 118 elementin tamamı bilinmiyordu. Bilinen element sayısı 63 idi. Ancak bu büyük insan tasarladığı “kimyacının bilgisayarı” sayesinde o güne kadar bulunamamış elementlerin varlığını ve özelliklerini tahmin etti. Ölümünden bir yıl sonra keşfedilen element sayısı 86 ‘ya yükseldi çünkü artık kimyacılar bilgisayarlarını kullanarak hangi elementi nerede arayacaklarını, aradıkları elementlerin özelliklerinin ne olması gerektiğini biliyorlardı.

Periyodik tabloya her baktığımda; büyük iki uzun binanın zarif bir tünelle birbirine bağlanması ben de her zaman bir şaşkınlık yaratır. Bu binada yaşayan elementlerin bir kişilikleri vardır. Aynı binada yaşayan elementler birbirine benzer, ”Ev alma komşu al“ dememiş mi atalarımız, işte bu binanın sakinleri de evlerine yerleşirken kendine kimyasal özellik olarak benzeyen element komşularının binalarına yerleşirler.

Bu binanın ilk katında iki oda ikinci ve üçüncü katında sekiz, dördüncü ve beşinci katında ise tıpkı bir oteldeki gibi on sekiz oda vardır, En alttaki iki katta ise otuz ikişer oda vardır. Bu odalara her isteyen yerleşemez elbette belirli özelliklere sahip olanlar belli odalara yerleşebilir. Mesela bayan element periyodik cetvel sitesinden yer beğendi, emlakçı Mendeleyev hemen sorar “Efendim 1A, Alkali metaller apartmanı, orada oturmanız için, sorularıma olumlu cevap verebilmeniz lazım

-son yörüngeniz de 1elektron mu var?

-yeryüzünün en iyi metallerinden olduğunuzu iddia ediyor musunuz?

-En üst katta oturan ve metal olmayan komşunuz Hidrojen ‘e tahammül edebilecek misiniz?

Bayan element bu sorulardan birine dahi “Hayır “derse bu binaya yerleşemez her binanın prosedürü farklıdır. O zaman emlakçı Mendeleyev şöyle yapalım der “ben size sorular sorayım buna göre size mutlu olacağınız bir bina önereyim”

-Metal misiniz? Ametal mi?

-Ametal

-Son yörüngenizde kaç elektron var?

-Yedi

-Bileşiklerinizde hangi değerlikleri alabilirsiniz?

-Sadece -1

-O halde size en uygun yer Halojenler binası 1. Kat

İşte bu konuşma bu şekilde her elementle yapılır. Periyodik cetvel bilgisayarında daha bizim bilmediğimiz, gelecek nesillerin keşfedeceği yeni bilgiler olduğu konusunda kimyacılar hemfikir. Kim bilir belki de periyodik cetvelde 8. kat da var ve oradaki elementler keşfedilmeyi bekliyor. Atatürk’ün dediği gibi “Tüm ümidimiz gençliktedir. “ Gençler periyodik cetvel sizin onu araştırmanızı bekliyor…

Nilay Emiroğlu Kutluk

Kimya Öğretmeni