Ergenlik Döneminde Uçuşan Kelebekler

Tüm bilinenlerin aksine ergenlik çağı; bireylerin en verimli, en yaratıcı, özgüveninin en yüksek olduğu, mizah anlayışının zirve yaptığı ve ufkunun en açık olduğu dönemdir. Biz hep ergenlik çağının karmaşık, kasvetli ve sorunlu taraflarını görmüşüzdür. Yani ergenliğin hep görünen kısmına bakmayı tercih etmiş, buz dağının görünmeyen kısmına bakmaya hiç çalışmamışızdır. Konumuza öncelikle ‘Nedir bu ergenlik?’ sorusuyla başlayabiliriz.

Ergenlik;

10’lu yaşların başlarında başlayan, yirmili yaşlara kadar devam eden duygusal, sosyal, fiziksel değişimlerin görüldüğü bir dönemdir. Kızlarda ve erkeklerde farklı belirtilerle kendini gösteren ergenlik döneminin hassasiyeti herkesçe bilinmektedir. Ergenlik dönemindeki bireylere yaklaşım çok önemlidir. Unutulmamalıdır ki ergenlik dönemi çocuklarımızın yetişkinliğe adım attığı önemli bir süreçtir.

Şu bilinmelidir ki ergenlik; büyük bir çocuk ya da küçük bir yetişkin demek değildir. Ergenlik kendi başına ayrı bir gelişim dönemidir.

Ergenlik dönemi nasıl başlar?

Bireyin ergenlik çağına girdiğini bazı belirtilere dikkat ederek anlayabiliriz. Ergenlik döneminin başladığını gösteren fizyolojik, duygusal ve davranışsal belirtiler olmaktadır. Ergenlik döneminin başladığının fizyolojik belirtileri kız çocuklarda; adet görme, vücudun değişimi ve hatların olgunlaşması öncelikli olan değişimlerdir. Erkek çocuklarda ise; vücutlarındaki kıllanmalar ve seslerindeki değişim öncelikli olan fizyolojik değişimlerdir. Bir diğer belirtisi ise duygusal gelişim belirtileridir. Erkeklerde de kızlarda da duygusal anlamda karmaşıklıklar başlar. Genel olarak görülen kararsızlık, karmaşık duygular, utangaçlık, hayal gücünün yüksekliği gibi çeşitli duygusal ve davranışsal değişimler görülebilmektedir. Görüldüğü gibi hem fiziksel hem duygusal hem de davranışsal anlamda bireyin ergenlik çağına geçişini çok kolay gözlemleyebiliriz. Peki bu değişimleri yaşayan bireye karşı gösterdiğimiz hangi davranışlar hangi sonuçları doğurmaktadır?

Ebeveyn tutumu ergenlik dönemindeki bireyi nasıl etkiler?

Ergenlik dönemine geçiş yaşayan bireyin davranışlarını, tutumlarını ve en önemlisi karakterini etkileyen en önemli etken ebeveyn tutumudur. Eğer baskıcı, otoriter bir yapıya sahip bir ebeveyn iseniz çocuğunuzun duygusal değişimlerini çok dikkate almıyorsunuz demektir. Peki, bu yapıya sahip bir ailenin çocuğu üzerindeki etkisi ne olur? Şunu bilmek gerekir ki üzerine baskı kurulan katı davranışlara maruz kalan ergen bireyin öz güven problemi yaşaması kaçınılmazdır. Sürekli eleştirildiği için ya çok içine kapanık olur ya da çok hırçın tavırlar gösteren bir birey haline gelir. Eğer aşırı koruyucu bir aile iseniz ergenlik çağındaki çocuğunuzun aşırı duygusal etrafa bağımlı ürkek bir birey olma olasılığı yüksektir.

Peki ya ideal olan aile yaklaşımı nedir?

Ergenlik çağındaki bir bireye yaklaşım olarak en ideal aile modeli hoşgörülü aile yaklaşımıdır. Hoşgörülü aile, çocuğuna bir otorite değil bir arkadaş modeli olur. Tabii ki saygı vardır fakat bu saygı çift taraflıdır. Ebeveyne gösterilen saygı kadar yetişkinliğe geçiş çağını yaşamakta olan ergen bireyin bireyselliğine saygı gösterilmelidir. Ev için alacağınız en ufak bir şey de dahi fikrini sormanız gelecekte kendi kararlarını alabilen özgüven duygusu yüksek bir birey olmasına katkı sağlayacaktır.

Onu dinleyin…

Onu dinleyin… Hiçbir zaman onun da bir birey olduğunu unutmayın. Onun da fikirleri var… Alacağınız bir eşyadan tutun da yapacağınız bir aktivitede onun fikrine de değer verdiğinizi gösterin. Tatile mi çıkacaksınız? Ailenin bir ferdi olarak onun da bu konu hakkındaki önerisini sorun. Karar alma aşamasına dâhil olduğunu hissettirin. Önerdiği fikri uygulayamayacaksanız dahi nedenini ona açıklayın. Alınan kararın bir parçası olmasına önem verin.

Ona sorumluluk verin…

Bırakın ev içinde ve dışında yapması gerekenleri kendi yapsın. Kıyafetini kendi toplasın, ödevinin sorumluluğunu kendi üstlensin.Sizin hatırlatmanız olmadanödevini kendi yapsın. Ödevini yapmıyor mu? Ceza vermekten ziyade ona bunun sorumluluğunun kendisine ait olduğunu hatırlatın. Öğretmenine yapması gereken açıklamayı yaptığında inanın ödev yapma alışkanlığı kazanacaktır.

Onun duygularına önem verin…

Bu dönemde ergen bireyler; beni anlamıyorlar!…der. Çünkü duyguları karmaşıktır. Size tuhaf gelebilir belki ama her gün yarım saatte olsa hiç eleştirmeden onu dinlemeniz, sizin ona değer verdiğiniz ve anlamaya çalıştığınızın en büyük göstergesi olacaktır.

Özetle çocuğunuza bu önemli çağda nasıl bir tutum takınırsanız, gelecek yıllarda da öyle bir bireyle karşı karşıya kalacaksınız demektir.

Ergenlik, insanın mutluluk çağı

Konumuzun en başında da söylediğimiz gibi ergenlik çileli bir dönem değil ergenlik bir mutluluk çağıdır. Çünkü ergenlik çağında birey yetişkin olmayı öğrenir. Duygularını keşfeder ve empati kurar. Bu onun çevresine karşı ne kadar duyarlı olacağına,  ne kadar yardımsever olacağına dair bir adımdır. Yaratıcılığı çok yüksektir. Yatkın olduğu ve zevk duyduğu alana (resim, müzik, şiir, heykel vb.) yönlendirdiğiniz zaman onun ne kadar özel ne kadar farklı bir birey olduğunu siz de fark edeceksiniz. Onun farklı ve aykırı yani sizin fikirlerinize uymayan düşünceleri vardır. Bu yüzden onunla sohbet edin, o fikirlerin aslında ne kadar değişik ve yaratıcı olduğunu fark edeceksiniz. Yaratıcı fikir üretmek kadar zor bir yetiyi onun ne kadar kolay yaptığını fark edeceksiniz. Bu dönemde birey yaşının ilerlemesi, fizyolojik değişimlerini fark etmesi sonucunda özgüveninde artış göstermektedir. Bu özgüven artışı onun yapacağı işlerde daha cesur olmasını, hakkını korumayı bilmesini ve yaptığı işlerin arkasında durmasını sağlayacaktır. Unutulmamalıdır ki ergenlik; güzellik ve keşiflerle dolu, mayıs ayının esintisinde bir bahar mevsimidir.

Didem Çiğdem AGHAZADEH

Okyanus Kolejleri Ortaokul PDR Ana Bölüm Başkanı