Yapılan bir çok araştırma gösteriyor ki iletişim becerileri güçlü insanların empati kurma becerisi de bir o kadar yüksektir. Sosyal yaşam içerisinde var olabilmek için öteki kişilerin duygularını ve düşüncelerini anlamada ne kadar fazla farkındalığa sahipseniz bulunduğunuz ortama daha kolay adapte olabilir ve güçlü ilişkiler kurabilirsiniz...

Çocuklar içinde bu durum geçerlidir. Çocukların empati becerileri ne kadar gelişmişse çevresine uyumu ve arkadaşlık ilişkileri de o kadar gelişir ve bir adım önde olurlar. Bu becerileri gelişmiş çocuklar yetişkinlik yaşamlarında edindikleri yeni rollerinde eş olma rolü, ebeveynlik rolü, mesleki roller vs. bir adım önde olmaya devam edecektirler.

Peki, Empati Nedir?
Empati, kişinin kendisini bir başkasının yerine koyarak onun duygu ve düşüncesini doğru olarak anlaması ve bunu ona iletmesidir (Rogers, 1975).  Kişinin anlatmak istediği şeyin nasıl anlaşılabileceğine dair bilgisinin olması ve bunu önemseyeraek iletişim kurmaya çalışması iletişim sürecinin daha kaliteli olmasını sağlar. İnsanların sahip oldukları psiko-sosyal özellikler ve empatik beceri düzeyleri iletişimin kalitesini etkileyen unsurlardandır. Yapılan araştırmalar göstermektedir ki, iletişim kurma biçimi, kişilik gelişimindeki olumlu olumsuz süreçleri etkilemektedir.  
Empatik becerisi düşük olan çocuklar arkadaşlarını, öğretmenlerini, ailesini anlamada güçlükler yaşayabilmekte, gruba dahil olmakta zorlanabilmektedirler. Bu da çocukların bazen çevresi tarafından dışlanmasına sebep olabilir. Fakat empatik bir yaklaşımla, çocukların birbirlerine olan ve ebeveynlerin çocuklarına olan tutumları sayesinde problemler ortaya çıkmadan giderilebilir.
Empati duygusunun gelişmesi çocuklarda saldırganlık, narsisizm, zorbalık, madde bağımlılığı gibi olumsuz davranışların görülmesi ihtimalini azaltmaktadır. Çocukların yaşamış oldukları sorunları,  davranışları ve tutumlarına bakılarak anlaşılacağı için yaşanan ruhsal ve davranışsal problemler empatik yaklaşım sayesinde erkenden tanınmakta ve müdahalede bulunması kolaylaşmaktadır (Temur, 2006).
Peki, çocuğunuzun başkasının nasıl hissettiğini anlayabilmesi ve bu doğrultuda tepki vermesi doğuştan gelen bir özeliği mi, yoksa sonradan öğrenilen bir şey midir? Yapılan araştırmalar her ikisinin de etkili olduğunu söylüyor. Bu nedenle çocukların empati becerilerinin geliştirilmesinde ailelere de çok fazla görev düşüyor.

Peki, Çocukların Empati Becerilerini Nasıl Geliştirebiliriz?
Bebekler ihtiyaçlarının ebeveynleri tarafından karşıladığında empatiyi öğrenmeye başlarlar. Ebeveyne güveneceklerini bilen çocuklar başkalarına yardımcı olmaya daha yatkın olurlar. Çünkü duygusal ihtiyaçları karşılanmış çocukların empati kapasiteleri daha geniş olur.
Çevrenizde bulunan kişilerle yaşadığınız duygularınızı, düşüncelerinizi, üzüntülerinizi çocuklarınızla paylaşın. Yaşamış olduklarınızı anlatırken duygulara yönelik kelimeler kullanın (neşeli, şaşkın, bıkmış, endişeli vb.).
Çocuğunuzun nasıl hissettiğini adlandırır ve onaylarsanız bir başkasının da nasıl hissedeceğini anlamasını sağlamış olursunuz. Örneğin, ‘‘İstediğin oyuncağı almadığım için bana kızgınsın, bunu anlıyorum. İnsanlar bazen kızgın hissedebilir ama bundan dolayı kötü söz söylemen iyi bir şey değil.’’ Böylelikle çocuğunuz bir başkasının nasıl hissettiğini anlayabilir ve özfarkındalığı da gelişir. Öfke gibi bazı duyguların kabul edilemez olduğu mesajı verilirse, çocuklar kendilerini anlamak ve ifade etmekte zorluk yaşayabilirler.
Yardım etmeyle alakalı olarak canlandırmalar yapabilir, hikayeler okuyabilirsiniz. Bu durum çocuğunuzun diğerlerinin bakış açısıyla bakmayı ve içgörü kazanmasını sağlayacaktır.
Bir başkasına iyi gelen şey, bir diğerine iyi gelmeyebilir. Bu noktada başkalarının öfke, üzüntü gibi farklı duyguları hissedebileceği örneklerle anlatabilir, çocuğunuzun farklılıkları tanımasına yardımcı olabilirsiniz.
Çocuklarınızın gelişim düzeylerine uygun, tutarlı bilgiler paylaşırken onlarla sıcak ve destekleyici bir ilişki kurmanız çocuklarınızın empati becerinin gelişiminde oldukça önemlidir. Sözlü ve sözsüz mesajların hepsinin çocuklar tarafından anlaşılabileceğini unutmayın.

Psikolog Merve Beyhan