Ergenlik çocukluktan gençliğe geçiş olan, yaklaşık olarak kızlarda 11 – 13 yaş, erkeklerde ise 13 – 15 yaşlarında başlayan ve 18 – 21 yaş aralığında sona eren bir dönemdir.

Ergenlik çocukluktan gençliğe geçiş olan, yaklaşık olarak kızlarda 11 – 13 yaş, erkeklerde ise 13 – 15 yaşlarında başlayan ve 18 – 21 yaş aralığında sona eren bir dönemdir. Bu dönemde hızlı bedensel, ruhsal ve sosyal değişiklikler gösteren birey, içinde bulunduğu koşulları anlamaya çalışırken, bir yandan da yeni bir kimlik kazanmaya çalışır. Ergenlik döneminde ergeni bekleyen en önemli görev kimlik oluşumunun tamamlanmasıdır. Kimlik oluşumu ergenin kendi değerlerini bulma ve yeterli olma isteğini de barındırır. Bu dönemde bireyin ebeveynlerinden beklentisi; iyi bir dinleyici olma, dengeli ve tutarlı davranışlar sergilemeleridir.

Ergen birey çocukluk dönemindeki özdeşleştirmelerinden sıyrılma ile döneme başlar. Birey çocukluk döneminde değer ve ahlaki standartlarının çoğunu anne ve babanın değerlerinden alır. Fakat ergenlik dönemine girdiğinde ergen birey bir süre sonra arkadaş grubunun, öğretmenlerinin ve diğer erişkinlerin değerlerine daha fazla önem vermeye başlar. Bu durum çeşitli roller denemesine ve kimlik arayışına girmesine yol açar. Bu arayışlar içindeyken otoriteye karşı olma, söz dinlememe, eleştirme, hata bulma ergen bireyin gösterdiği çeşitli davranışlardır. Gelişme döneminde anne ve babanın ergen bireye bazen çocuk bazen yetişkin davranışı göstermesi, ne zaman ne şekilde davranış göstereceğini bilemememize sebep olabilir.

Kimlik oluşturmaya çalışan ergen bireyin genelde kendi bildiklerinin doğru olduğunu düşünmesi, ebeveynlerinin düşünce ve davranışlarından yararlanmak istememesi gibi davranışları normal süreçlerdir. Davranışları uyumlu ilkokul çağından; hırçın, benmerkezci, çok çabuk zıt tepkiler verebilen bir ergen birey tavırlarına dönüşebilir. Derslere olan ilgisi azalabilir, dağınık ve savurgan olabilir, vücutları ile çok uğraşabilir, kimsenin kendisini anlamadığını söyleyebilirler.

Ergen bireyin olgunluğu iç ve dış olgunluk olarak iki evrede ilerler. Dış olgunluk kısa sürede oluşabilirken iç olgunluğa erişmek daha fazla zaman alabilir. Bu süreçte ergen bireyin ve ebeveynlerin sabırlı, anlayışlı ve tutarlı davranışlar sergilemesi oldukça önemlidir.

 Ebeveynlerin ergen birey ile iletişim kurmasında ben dili kullanması iletişimlerinin daha sağlıklı ilerlemesini sağlar.  Ben dili düşünülen ve hissedilen fikri birinci tekil kişi tarafından aktarmamıza yarar. Benlik saygısına olumlu katkıları vardır. Ben dili kullanan birey karşısındaki kişiyi düşünmeye yönlendirir. İletişimi kuvvetlendirir. Sen dili karşımızdakini suçlayıcı bir konuşma şeklidir. Davranışa değil kişiye yöneliktir. Bu dönemde daha hassas olan ergen bireyin kendini suçlu görmesine ve özgüven kazanımınınbozulmasına yol açabilir.

Her çocuk ve her aile dinamiği farklıdır. Bu yüzden ergen bireylerde farklı sorunlar yaşanabilir. Bu sebeple tek bir çözüm yolu da olmayacaktır. Duygusal, düşünsel, fiziksel olarak sağlıklı iletişim geliştirmek ve ergen bireyin abartmadan biricikliğini hissettirmek gerekir. Çocuğunuz sizin aracılığınız ile dünyaya gelmiştir ancak size ait değildir. Onlara koşulsuzca sevginizi verebilirsiniz ancak düşüncelerinizi veremezsiniz. Çünkü onların kendi düşünceleri vardır. Bu düşüncelerini kendi yeteneklerini keşfetmelerine, sorumluluk duygularını geliştirmeye, olayların sonuçları ile başa çıkma yetisini kazanmalarına, düşüncelerini özgürce ifade edebilen bireyler olmaları için kullanmalarına ortam hazırlamak gerekmektedir. Ergen bireyin düşüncelerinin saygı gördüğünü bilmesi kişisel gelişimi için çok önemlidir. İlişkilerinizde onun da düşüncelerine yer verin. Hayır demek ve açıklama yapmamak yerine dinlemeyi ve orta yolda buluşmayı denemek ilişkilerinizi kuvvetlendirecektir. Yasaklayıcı olmak çözüm değildir. Kısıtlama daha ilgi çekici ve merak uyandırıcıdır. Onun yerine kontrol dâhilinde yeni şeyler denemesine izin verilmelidir.

Ergenlik; hepimizin geçtiği zahmetli bir yoldur. İniş çıkışlar, çıkmaz sokaklar ile karşılaşabiliriz, ancak bu yolda anne ve baba olarak yolun tamamını ergen birey için gidemezsiniz ona yapacağınız en büyük iyilik kendi hayat yolunu çizebileceği bir harita vermektir. Bırakın yolunu kendi bulsun. O bu yolda yürümeye hazır. Peki ya siz ergen bir bireyin ebeveyni olmaya kendinizi hazırladınız mı?

Merve ERSAN

Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmeni