Çocuğun hayatındaki en önemli dönüm noktalarından biridir okula başlamak

30 Eylül 2015 itibariyle resmi prosedürde okula başlama yaşının alt sınır 60 ay, üst sınırı ise 72 ay olarak belirlenmiştir.

Okula başlamada takvim yaşı önemli olsa da  bu kriter okula başlama konusunda karar vermede tek başına yeterli değildir. Çünkü her çocuğun gelişimsel ve bireysel özellikleri bir diğerinden farklıdır. Dolayısıyla aynı yaştaki çocukların okul olgunlukları farklı olabilir.

Okul olgunluğu; çocuğun fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimde belirli bir düzeye ulaşabilmesi, okula başlamanın getirdiği sorumlulukları alabilmesi ve okulun beklentilerini karşılayabilmesidir. Örneğin; okula başlayan çocuğun, okuduğunu anlayabilmesi için dikkat süresinin gelişmiş olması, yazı yazabilmesi için el becerisi yani ince motor becerisinin kalemi tutabilecek kadar gelişmiş olması gerekmektedir.

Duygusal Olgunluğu Göz Ardı Etmeyin

Çocuğun bilişsel gelişimi kadar sosyal ve duygusal gelişimi de önemlidir. Yani bir çocuk verilen yönergeyi yerine getirme, kavram bilgisi, nesne bilgisi, sayı bilgisi ve odaklanma becerileri gözlemlendiğinde ilkokula başlaması için  bilişsel olgunluğu kazanmış olabilir. Ancak çocuk kendini ifade etmekte güçlük çekiyor ve bir gruba dahil olmakta  zorlanıyorsa sosyal ve duygusal açıdan okul  olgunluğu kazanamamış olabilir.

Artık teneffüsler var.Onlar  daha özgür ve daha bağımsız.

Peki bu bağımsızlıklarıyla baş edebilecekler mi?

Okula başlamadan önce çocuğun duygusal olgunlaşma açısından geliştirmesini beklediğimiz bir takım özellikler vardır. Bunlar;

· Yeterli düzeyde öz güvene sahip olması

· Kendini rahat ifade edebilme becerilerine sahip olması

· Sorun çözebilme becerisine sahip olma

· Olumlu bir benlik algısının gelişmiş olması,

· Kendi adına düşünebilme ve karar verebilme

· Yaşına uygun sorumlulukları alabilme

· İstek ve ihtiyaçlarını uygun bir yer ve zamana kadar erteleyebilme

Okul Olgunluğu Kazanan Çocuklar...

Öz bakım becerileri, çocuğun kişilerle iletişim kurma, bireysel gereksinimlerini karşılayabilmeyi içerir. Tuvaletini yalnız başına yapabilir, yardımsız giyinip soyunabilir.  Kendisi yemek yiyebilir. Defteri, çantası ve  ceketi gibi kişisel eşyalarına sahip çıkabilir.

İnce Motor Gelişimi, çocuğun el-göz koordinasyonu, cisimleri kullanabilme becerilerini içerir. Çocukların yazı yazabilmeleri için önem taşıyan bu basamağın gelişmiş olması gereklidir. Örneğin; 1’den 10’a kadar rakamları kopyalayabilir,  şekillerin sınırlarını taşırmadan boyama yapabilir. İpe boncuk dizebilir, Baş vücut ağız, göz, kollar bacaklardan oluşan insan resmi çizebilir. Çeşitli şekilleri kopya edip çizebilir.

Kaba motor gelişimi, Çocuğun yürüme, zıplama gibi genel hareket kabiliyetini içerir.Tek ayak üzerinde bir kaç defa zıplayabilirler. Yön değiştirerek koşabilirler, topu yerde zıplatabilirler ve ayakları ile sürebilirler.

Dil gelişimi, çocuğun işitme, anlama ve dili kullanma  becerilerini içerir.Gramer yapısı zengindir. Adını soyadını söyleyebilir.  Benzer ve zıt kavramları kullanırlar. Şimdiki ve gelecek zaman ile ilgili konuşurken kelimeleri doğru kullanır.

Sosyal-Duygusal gelişim, çocuğun duygularını tanıması, yeterliliklerini ve yetersizliklerini bilmesi, yaşadığı topluma ayak uydurabilme olarak ifade edilir. Arkadaşlık ilişkilerini başlatıp sürdürebilir. Sırasını bekleyebilir. Kendisini ifade edebilir, sorumluluk alabilir. Karşılaştığı her olay için başkalarından yardım alma ihtiyacı duymaz. Uygun bir biçimde kendini koruyabilir, arkadaşları ile olan ilişkilerinde yaşadıkları problemlerle mücadele edebilir.

Bilişsel gelişim, çocukta, düşünme, öğrenme, akıl yürütme, bellek, problem çözme gibi zihinsel süreçleri içerir. Basit toplama çıkartma işlemi yapabilir, üçgen, daire, kare gibi cisimleri çizebilir. Zıt ve benzer kavramları doğru yerde kullanırlar.  Bir kümedeki nesneleri dokunarak sayabilir. Bir hikayeyi başından sonuna kadar dinler  ve  hikayeye yönelik soruları cevaplandırabilir.

Çocuğunuz, okul öncesi eğitimi alıyorsa  öğretmenleri ile sınıf içi durumu, sosyal uyumu ve duygusal gelişimi hakkında  bilgi alabilirsiniz. Çocukların bilişsel, sosyal ve duygusal açıdan ilkokula hazır olup olmadığı gelişim testleri ve okul olgunluğu testleriyle ölçülebilir.

İpek Çağlayan

Psikolog