Akıllı telefonların hayatımıza girmesiyle birlikte, birçoğumuzu esir almaya başlayan sosyal medya bağımlılığı, çocuklarımıza ekran bağımlılığı olarak aksetmektedir.

Çocuklarımızın doğduğu günden bu yana, en büyük rol model olarak gördükleri anne-babalarını telefon ve tablet başında görmeleri ekran bağımlılığına sevk eden etmenlerin başında gelmektedir.

Tek Sebep Yanlış Örnek Olmak mı?

Kesinlikle tek sebep yanlış örnek olmak değil. Fakat çocuklarımıza ekran bağımlılığı hastalığını bulaştıran, çocuklarımızı ekranlarla buluşturan bizleriz. Çocuklarımız, çocukluk dönemi ile ergenlik dönemi arasını kapsayan süreçte bir an önce büyümek ve bizler gibi olmak isterler. Çocuklarımızın gözünde erişilmez mertebelerde yer aldığımızı birçok zaman hissederiz. “Nasıl?” diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Çocuklarımızın gözünde, dünyanın en güçlü, en yakışıklı erkeği, babası değil midir? Peki dünyanın en güzel kadını kim? Tabi ki anneleri. Çocuklarımız, her şeyin en iyisini, en doğrusunu bilen kişiler bizler olarak görürken, her boş kaldığımızda elimizde akıllı telefon olursa çocuklarımızın bunu yapmak istemesi içten bile değil.

Dokunmatik Ekranların Büyülü Dünyası Göz Ardı Edilemez.

Yanlış örnek teşkil etmenin yanı sıra dokunmatik ekranların büyülü dünyası da çocuklarımızı ekran bağımlılığına iten başka bir sebeptir. Milyonlarca renk içeren ekranlar çocuklarımızın tüm ilgi ve dikkatlerini çekebilmeyi başarmaktadır. Gerçek hayatla ilgisi olmayan, büyük bölümü şiddet öğelerini içeren oyunlar ve çizgi filmler, çocuklarımızın dikkat düzeylerini aşağı çektiği gibi, zihin gelişimine de olumsuz etkilediği birçok araştırmayla kanıtlanmıştır. Yapılan araştırmalarda çocukların sürekli ekran gibi dar bir alana odaklanmaya alıştıkları için sınıf, park veya ev ortamı gibi görme alanı geniş alanlara odaklanamadıkları, gerekli objelere dikkatlerini toplayamadıkları görülmüştür.

Ekran Bağımlılığında Oyunların Etkisi

Telefon, tablet, playstation ve bilgisayar gibi çocuklarımızın saatlerce zamanını çalan bu aletleri, en büyük eğlencesi olarak ön plana çıkaran unsur oyunlardır. Dünyada en çok oynanılan oyunların analizleri yapıldığında karşımıza çıkan temel unsurlar; sevimli karakterler, anında verilen dönütler ve gerçekleşmesi mümkün hedeflerdir. Oyunlar çocuklarımıza her bölümde farklı bir hedef sunmaktadır. Bu hedef ulaşılması mümkün hedefler olduğu için çocuklarımız ulaşmakta ve sürekli farklı yeni hedefler sunmaktadır. Çocuklarımızın, bu hedeflere ulaşma heyecanı ve sevinciyle oyuna karşı motivasyonu artmakta ve yeni hedeflere yöneldiği görülmektedir. Özellikle hayatlarında başarma duygusu eksik, sorumluluk verilmeyen çocukların daha çok bilgisayar oyunu oynamaya yöneldiği gözlemlenmiştir.

Çocuklarımızın Ekran Bağımlılığı Nasıl Önlenir?

Ekran bağımlılığını sorgulamaya başladığımız anda kendi eksiklerimizi görmekteyiz. İlk başta çuvaldızı kendimize batırmalıyız. Doğru bir örnek teşkil etmeliyiz.

Ekranların büyülü dünyasından uzak tutmanın farklı bir yolu ise onlara daha derin, daha renkli bir büyülü dünya sunan kitaplarla tanıştırmalı ve okumalarında eşlik etmeliyiz. Kimi zaman birlikte aynı kitabı okuyarak kimi zaman ise farklı bir kitapla okuma zamanları oluşturmalıyız.

Sosyal vakit geçirebileceğimiz; televizyon, bilgisayar, telefon gibi tüm ekranların kapatıldığı ‘’Ekransız Saatler’’ düzenlemeliyiz. Çocuğumuzla bu saatlerde kimi zaman sohbet edilmeli, kimi zaman oyun oynayabileceği alanlar oluşturulmalıyız.

Çocuklarımıza; oyunlarında, kitap okumalarında, kendi odasını toplamasında, eşyalarını hazırlaması veya evcil hayvanımız varsa onun bakımı vb. verilebilecek başka sorumluluklar da kısa zamanda gerçekleştirebileceği hedefler koymalıyız. Hedeflere ulaştıkça içsel motivasyonunu arttırıcı ödüller verilmelidir. Bu sayede, yaptığı işlerden sıkılmayacak ve heyecanını kaybetmeyecektir.

Yazımın başında da söz ettiğim gibi ilk başta ve her şeyden önemlisi çocuğumuza; gerek kişiliğimizle gerekse davranışlarımızla doğru örnekler teşkil etmeliyiz. Unutmayalım ki; çocuklar, anne ve babalarının yansımalarıdır… 

ERHAN ERTÜRK

Sınıf Öğretmenliği Bölüm Başkanı